Dit artikel verscheen eerder in het nieuwe zomernummer van ELLE, bestel hier een exemplaar, of neem gelijk een abonnement.
Gewoon een weekje op vakantie geeft rust, al is dat gevoel eenmaal thuis zó vervlogen. Heb je meer nodig en zoek je naar een ommezwaai in je leven, dan boek je een life-changing trip naar een magische plek. Transformational travel, heet die trend. Wat is het en werkt het?
Op transformatieve reis
Vijf dagen niet eten, niet praten, niet lezen en opdrachten doen als urenlang heel aandachtig een berg met linzen en rijst scheiden. Dat klinkt misschien niet als een heerlijke vakantie. Toch kikkerde K. er enorm van op. Ten eerste was de locatie geweldig – in het Griekse Seliana, in een schitterende ecoboerderij midden in de bergen. Ten tweede was deze workshop opgezet door performancekunstenaar Marina Abramović. Haar workshop Cleaning the House is bedoeld om je lichaam en geest te resetten. Je ontwikkelt tools om met moeilijke situaties om te gaan, je concentratie verbetert en de creativiteit gaat stromen. Juist omdat je niet praat, niet leest, niks opschrijft. Er is precies nul afleiding, niet eens van een lekkere lunch of een diner. Oorspronkelijk was deze workshop bedoeld voor performancekunstenaars die wilden leren hoe ze hun performance urenlang konden volhouden (een van Abramović’ bekendste uitvoeringen is The Artist Is Present, waarbij ze dagen achter elkaar in een museum zat zonder te praten, te eten of naar de wc te gaan, oogcontact makend met steeds wisselende museumbezoekers tegenover zich). Inmiddels is deze workshop opengesteld voor iedereen.
K. deed aan het begin van de week al een belangrijke ontdekking. Niet praten betekende namelijk ook dat ze niet kon vragen of ze op de goede weg was, of checken of ze de opdracht wel goed begrepen had. Ze besefte ineens hoe vaak ze om bevestiging vroeg in het normale leven. Nu kon ze niet anders dan op zichzelf vertrouwen. Dat voelde vreemd en bevrijdend. Het is al een paar jaar geleden, maar nog steeds kan ze af en toe teruggrijpen op dat gevoel van zelfvertrouwen. Die hele week niet eten, niet praten, rare opdrachten doen: het had haar geleerd dat ze meer aankon dan ze dacht.
Het artikel gaat verder onder de foto.
Contact met jezelf
Vakanties zijn bij uitstek het moment om weer even in te checken bij jezelf. Luierend op het strand of wandelend door de bergen heb je alle tijd om te mijmeren of je nog op de goede weg bent en om goede gesprekken te voeren met je medevakantievierders. Vakanties zijn ook heel geschikt om uit je comfortzone te komen, al is het maar door die verdomde camping-wc. Maar soms heb je een radicalere aanpak nodig om weer bij jezelf te komen. Enter het fenomeen transformational travel. Hoe zo’n trip eruitziet is voor iedereen anders. Voor de een is het enorm transformerend om drie weken vrijwilligerswerk te doen in Tanzania. De ander doet een yoga-teacher-training in India of gaat een week in retraite om oude emotionele rommel op te ruimen. In Engeland noemen ze dat een radical sabbatical – een ultrakorte versie van de traditionele sabbatical, waarbij je toch even de kans krijgt om van een afstandje naar je leven te kijken.
Barbara den Bak is oprichter van Kaer (spreek uit als Care) en organiseert dit soort life-changing trips. Op het menu staan bijvoorbeeld Here and Now, een mindfulnessreis in de woestijn van Marokko, Find your Roar in Botswana, waarbij je je ambities onder de loep neemt, slaapt onder de sterren en op game drive gaat, en Mountain Mastery, waarbij je onder begeleiding van een gids gaat hiken in de Dolomieten om zo je fysieke en mentale grenzen te verleggen. ‘Deze reizen trekken je uit je vertrouwde omgeving en laten je nieuwe dingen ervaren, samen met een groep gelijkgestemden. Het doel is persoonlijke groei,’ zegt Den Bak. ‘Het zijn mensen die op een kruispunt staan en zich afvragen wat ze moeten met hun leven, of mensen die echt willen onthaasten, maar daar in het gewone leven niet de tijd voor nemen. Bij onze retreats leg je je telefoon aan de kant, je gaat de natuur in, je staat elke dag om zes uur ’s ochtends op voor een meditatie- of breathwork-sessie en je doet nieuwe inzichten op door de workshops die we geven. Je bent met een groep, maar je brengt ook tijd door in stilte, waardoor je weer in contact komt met jezelf. Dat is soms hard nodig, want mensen hebben de neiging om maar door te jekkeren.’
Ze vertelt over een jongen uit de Londense city, ‘een hardcore trading guy’, die na een ademwerksessie in foetushouding op zijn yogamat lag te huilen door onverwerkt verdriet dat bovenkwam. ‘Die had zo veel verdriet van vroeger weggestopt. Daar gaan we natuurlijk ook wel naar op zoek. Na elke sessie reflecteer je op wat er naar boven komt, je praat met een coach, je schrijft het op. Een-op-een of in een groep. Je gaat echt de diepte in om zo patronen te kunnen doorbreken.’ Dat deze trips in groepsverband plaatsvinden, is een belangrijk onderdeel ervan, zegt ze. ‘Nieuwe mensen leren kennen en je ook nog helemaal openstellen is vaak een enorme stap uit je comfortzone. Tijdens de trip in Botswana deelt iedereen zijn of haar verhaal bij het kampvuur. Soms is het makkelijker om je verhaal aan een groep vreemden te vertellen. Deze mensen horen het voor het eerst en luisteren aandachtig. Het delen is al fijn, maar ook de vragen die je krijgt of de verhalen die anderen vertellen, geven een nieuw perspectief.’ Maar hoe zorg je dat het ‘life-changing’-effect niet al snel weer vervliegt? ‘Je gaat niet je hele leven veranderen in een week,’ zegt Den Bak. ‘Maar het is een ervaring waar je op elk moment weer naar kan terugkeren. Er wordt echt wel iets losgemaakt, wat thuis niet zo snel was gelukt.’
Het artikel gaat verder onder de foto.
Uit de vijfde versnelling
Het gevoel vasthouden is ook een kwestie van discipline, zegt Nanja Kolk, organisatiepsycholoog en medeoprichter van consultantbureau The Changery. Ze organiseert onder andere persoonlijke leiderschapstrainingen in Andalusië en Ibiza, en gaat ook zelf regelmatig op retreat. ‘Als je weer thuis bent, blijven de rust en inzichten nog een paar weken bij je en dan raak je het langzaam weer kwijt. De kunst is om een beetje retraite mee te nemen naar je dagelijks leven. Ik doe nu op woensdagmiddag een verbonden-ademmeditatie in De Nieuwe Yogaschool. Die is soms moeilijk in te passen in mijn agenda, maar heeft wel effect. Als je op retreat bent maak je een soort psychologische reis door, zeker als je helemaal offline gaat. Dan gebeurt er echt iets met je. Hoe je je daar hebt gevoeld vergeet je lichaam niet meer, maar dat moet je wel onderhouden. Voor je het weet ga je weer in de vijfde versnelling.’
Wat ook helpt is het juiste retreat kiezen, zegt Marleen van Griensven van Puur en Kuur, sinds 2005 de reisspecialist van wellness-retreats over de hele wereld. Ze heeft het aanbod enorm zien groeien. De kwaliteit is alleen niet overal even hoog. Hotels roepen snel dat ze geschikt zijn, omdat ‘wellnessretreats’ een trend zijn. Daarom bezoeken zij en haar team alle locaties persoonlijk. ‘Als het gewone hotels zijn die retreats aanbieden, wil ik altijd weten of er een communitytafel is waar de deelnemers ervaringen kunnen uitwisselen. Mensen die aan zichzelf werken, gaan door allerlei emoties heen. Het is belangrijk dat dat proces goed wordt begeleid. Daarom wil ik ook weten of er een gedegen intakegesprek plaatsvindt met een arts, psycholoog of personal trainer, hoe het eten is geregeld voor mensen die voor een gezondheidsprogramma komen. Moeten ze dan langs het ontbijtbuffet met spek en pancakes? Is het echt een rustige locatie als je op de massagetafel ligt? Dat soort dingen moeten kloppen, wil een retreat echt zin hebben.’ Daarom zijn destination spa’s steeds populairder. Plekken die helemaal in het teken staan van fysieke en mentale wellness.
Een andere trend: reizen met als thema female health, met de focus op hormonale gezondheid, de perimenopauze of klachten als endometriose. Of brain health-programma’s waar je je brein kunt optimaliseren door neurofeedbacktherapieën en voeding die bewezen goed is voor je hersenen. Klinkt allemaal fantastisch, maar moet je daar helemaal voor op reis? ‘Er zijn ontzettend veel mensen die rondlopen met onbegrepen klachten waar ze maar niet vanaf komen, van rugpijn tot PCOS (polycysteus-ovariumsyndroom, red) of migraine, die zijn vastgelopen in het medische circuit,’ zegt Marleen van Griensven. ‘Tijdens dit soort retreats wordt er holistischer naar je gekeken en krijg je advies over je levensstijl, zoals stressmanagement, slaap en voeding. Daar ontbreekt het in het Westen vaak aan.’ Waar het thuis ook vaak aan ontbreekt is tijd en rust. Pas als je je telefoon en laptop aan de kant legt en de tijd neemt, komen de inzichten. En tja, voordat je zo’n reis naar binnen kunt maken, moet je soms dus eerst helemaal op reis.
