‘Begrijp dat vrienden komen en gaan, maar dat je een paar kostbare vrienden moet koesteren’, schreef Mary Schmich in haar beroemde essay Wear Sunscreen uit 1997 in de Chicago Tribune. ‘Werk hard om de kloof in geografie en levensstijl te overbruggen, want hoe ouder je wordt, hoe meer je de mensen nodig hebt die je kende toen je jong was.’
'The White Lotus' snapt giftige jeugdvriendschappen
Dit sentiment leek aanvankelijk te kloppen voor Jaclyn, Kate en Laurie uit The White Lotus seizoen drie. De drie jeugdvrienden – die als veertigers samen vakantie vieren in Thailand – halen herinneringen op die decennia overspannen, kennen elkaars families en kunnen in een oogwenk een langdurige dynamiek of inside joke oproepen. Maar als deze drie vrouwen elkaar vandaag zouden ontmoeten, zouden ze dan überhaupt nog vrienden zijn?
Hun gedrag wijst erop dat ze dat niet zouden zijn. Op elk willekeurig moment kunnen twee van de vrienden kwaadspreken over de derde, en niemand is verlegen om erop te wijzen hoe het gedrag van de ander doet denken aan foutieve patronen uit hun verleden. Het lijkt erop dat er al een tijdje wrok heerst onder deze dames, een dynamiek die onvermijdelijk kan opduiken in langdurige relaties.
Het is normaal om onze vrienden te ontgroeien: onderzoek toont aan dat we doorgaans de helft van onze vrienden elke zeven jaar vervangen. Maar volgens vriendschapsexpert Danielle Bayard Jackson blijven vrouwen in het bijzonder lang na hun houdbaarheidsdatum bij hun jeugdvrienden. 'We maken soms de fout om relationeel succes te verwarren met een lange levensduur', vertelt Bayard Jackson aan ELLE. 'Voor de vrouwen die ik ken die in vriendschappen blijven die zijn verlopen, is dat omdat ze al zo lang vrienden zijn. Ze beginnen te denken: "Wat zou het over mij zeggen als ik dit niet zou kunnen laten werken?"'
Vriendschappen uit de kindertijd eindigen doorgaans niet zomaar. 'Wat speciaal is aan een jeugdvriendschap is de geschiedenis die je deelt – de kennis en gevoeligheid die die persoon heeft over jouw triomfen en triggers' ,legt Bayard Jackson uit. Volgens haar kan het verliezen van iemand die we al zo lang kennen, voelen alsof we een deel van onszelf verliezen.
De tekst loopt verder onder de foto.
Volgens Ashwini Nadkarni, assistent-professor psychiatrie aan de Harvard Medical School, hebben jeugdvriendschappen die tot in de volwassenheid duren, doorgaans al een zekere mate van breuk en herstel doorgemaakt en voelen ze daardoor hechter dan nieuwere. Dat gezegd hebbende, kunnen ze elkaar ook ervaren als 'bevroren in de tijd'.
Wanneer een vriend verandert, kan het zijn dat de ander de nieuwe versie van hun vriend niet accepteert of waardeert. Net zoals oude herinneringen blijven bestaan, zo blijven ook oude onzekerheden, rivaliteiten en jaloezieën bestaan.
Is het tijd om de rollen te veranderen?
We moeten ons begrepen, gewaardeerd en bevestigd voelen door de mensen om ons heen, zegt Bayard Jackson, een concept dat ze sociale identiteitsondersteuning noemt. 'Het is psychologisch belastend als een vriend je niet ziet zoals jij jezelf ziet', legt ze uit. 'Je zult je nooit op je gemak, veilig of gezien voelen door die mensen.'
In The White Lotus zien de vrienden elkaar niet altijd zoals ze nu zijn, maar eerder zoals ze waren toen ze elkaar ontmoetten. 'We zijn nog steeds dezelfde mensen als op de middelbare school', grapt Laurie. Maar zijn ze dat ook, of brengen ze alleen die kanten van elkaar naar boven?
'De ander hoeft geen slecht persoon te zijn', zegt Bayard Jackson. 'Het gaat erom wat er gebeurt als jullie tweeën bij elkaar komen. Vind je jezelf leuk?' Voor iemand als Laurie, die de rol die ze speelt met haar jeugdvrienden niet leuk lijkt te vinden, stelt Bayard Jackson voor om die rollen te veranderen. 'Zoek mensen die zich kunnen aanpassen', zegt ze. ‘Als je ziet dat een vriend zich niet kan aanpassen, moet je twee keer nadenken over het onderhouden van de vriendschap.’
Hoewel sommige jeugdvriendschappen onvermijdelijk op de achtergrond raken, doen anderen er alles aan om ze te onderhouden. ‘Voor mij is de gedeelde geschiedenis meer waard dan iemands gevoelens kwetsen door de vriendschap te beëindigen’, zegt Claire*, een 33-jarige kunstenares.
Claire's vriendenkring bestaat uit verschillende vrienden uit haar jeugd, maar bij sommigen geeft ze toe dat ze de tijd die ze samen doorbracht negatief of afgesloten vond. ‘Onze levens zijn gewoon zo verweven door onze families, gemeenschappen en andere vrienden’, zegt Claire. ‘Soms heb ik niet het gevoel dat er een uitweg is.’
Zelfs als ze zich niet met hen kan identificeren of oude patronen haar frustreren, weet Claire dat al haar jeugdvrienden er voor haar zijn als ze ze nodig heeft. ‘Het verleden is de beste voorspeller van de toekomst’, zegt ze. ‘Als iemand je bijstaat in alles wat je hebt meegemaakt, betekent dat waarschijnlijk dat ze dat in de toekomst ook zullen blijven doen. Ze hebben je in elke fase van je leven gezien en ze begrijpen de context rondom wie je bent. Ik vind het krachtig dat ze getuige zijn geweest van je groei.’
Een vriendschappelijke break-up
Bella*, 28, die haar beste jeugdvrienden op dezelfde dag in het eerste jaar ontmoette en nog steeds bevriend is met één van hen, ziet ook hun waarde in. Zij, Amy* en Jessica* waren vriendinnen tijdens de hele schooltijd, maar groeiden uit elkaar tijdens de universiteit. Toen Bella's moeder stierf toen ze 24 waren, kwam Amy terug om haar te steunen, maar Jessica belde nauwelijks. '
Amy en ik zijn nu heel andere mensen dan toen we vriendinnen werden in het eerste jaar,' zegt ze. 'Maar ik ben zo blij dat ik weer iemand in mijn leven heb die ik al zo lang ken. Nu mijn moeder er niet meer is, is het extra fijn dat ik iemand heb die met mij herinneringen kan ophalen en herinneringen kan delen met mijn nieuwe vrienden en partner over hoe ik was als kind.'
Blijven Jaclyn, Kate en Laurie vriendinnen na hun vakantie in Thailand? Bayard Jackson zou aanraden om de geschiedenis even opzij te zetten. 'Evalueer de kwaliteit van de relatie in het heden', zegt ze. 'Vriendschap is een volledig vrijwillige relatie – we hoeven hier niet te zijn. Vind ik het leuk om tijd met deze persoon door te brengen? Als het antwoord nee is, zegt dat al genoeg.’
