Als een heteroseksuele vrouw pech heeft in de liefde, heeft ze problemen met haar vader. Tenminste, dat is wat de popcultuur ons altijd heeft verteld. Diezelfde diagnose krijgen degenen onder ons die ooit een relatie hebben gehad met iemand die meer dan vijf jaar ouder is dan wij, muzikanten met mooi haar maar slechte moraal, en mannen die motorrijden. Het is afgezaagd, maar zoals zoveel culturele stereotypen blijft het bestaan.
De diagnose 'daddy issues' blijft hardnekkig bestaan
Ik weet dit omdat ik zo'n heteroseksuele vrouw ben. En op Vaderdag, aanstaande zondag, zal ik die, in tegenstelling tot miljoenen mensen wereldwijd, niet met mijn vader doorbrengen. Ik zal je de details besparen, maar kort samengevat: hij woont niet in het Verenigd Koninkrijk en onze relatie is al zo lang ik me kan herinneren moeizaam. Ik heb ook mijn portie romantische teleurstellingen gehad, vooral dankzij mijn meedogenloze jacht op niet-beschikbare mannen. Er is niet veel voor nodig om twee en twee bij elkaar op te tellen.
Maar hoe toepasselijk het ook mag zijn, het label 'daddy issues' is er één waar ik altijd een hekel aan heb gehad. Niet in de laatste plaats vanwege de manier waarop de schuld wordt afgeschoven; de uitdrukking zelf verwijst naar de gevolgen van iemands daden, terwijl het juist vrouwen zijn die het etiket dragen. Er is ook nog het fundamentele, infantiliserende seksisme van dit alles, waarbij het woord 'daddy' ons allemaal reduceert tot kleine meisjes die met hun voeten stampen en met speelgoed gooien omdat we geen fatsoenlijke partner kunnen vinden. En dan is er nog het geseksualiseerde element, misschien wel het meest scherp verbeeld in Blonde, de fictieve biopic over Marilyn Monroe. Als de ster, die haar vader nooit heeft gekend, vraagt Ana De Armas aan haar man, Arthur Miller: 'Am I your good girl, daddy?' Hij antwoordt: 'Yeah, you’re my good girl darling.'
Ik kan het niet verdragen. Vooral omdat de culturele dominantie van daddy issues en de bijbehorende luchtigheid ons een heel belangrijk gesprek over vader-dochterrelaties heeft ontnomen, een gesprek dat we echt zouden moeten voeren, gezien hoe belangrijk vader-dochterrelaties kunnen zijn voor wie we zijn en hoe we ons door de wereld bewegen. Veel van mijn vriendinnen hebben een moeizame relatie met hun vader; sommigen praten helemaal niet met hem, terwijl anderen met behulp van uitstekende therapie hebben geleerd hem in stilte te tolereren.
Dit zijn niet zomaar slechte vaders, of mannen die hun gezin in de steek hebben gelaten en een nieuw gezin hebben gesticht met vrouwen die half zo oud zijn. Vaak zijn de gevallen veel complexer, doorspekt met decennia aan diepgewortelde trauma's en psychische problemen die een blijvende impact hebben gehad op wie deze vrouwen zijn geworden. En natuurlijk zijn die vaders er in sommige gevallen helemaal niet meer, wat een heel specifiek soort verdriet achterlaat dat op de een of andere manier alleen maar aangrijpender wordt naarmate de tijd verstrijkt, waardoor elke mijlpaal weer een teken van hun afwezigheid wordt.
De tekst loopt verder onder de post.
Er is helemaal niets triviaals aan
Met andere woorden, ondanks de trivialiteit die we associëren met daddy issues, is er vaak helemaal niets triviaals aan. En toch is dit de overheersende boodschap in een groot deel van de popcultuur. Het wordt zowel onderschreven als geparodieerd door Sex and the City; in de aflevering A Vogue Idea, nadat Carrie aan een oudere mannelijke redacteur onthult dat haar vader haar verliet toen ze nog maar vijf was, probeert hij haar te versieren. 'Je vader laat je achter zonder antwoorden en je brengt je leven door met het stellen van vragen over mannen', zegt hij, een zin die me al menig slapeloze nacht heeft bezorgd, gezien hoeveel van mijn schrijfsels perfect in die omschrijving passen. Maar dat terzijde.
Mijn punt is dat er talloze voorbeelden zijn van vrouwen – zowel fictieve als echte – die op zo'n manier in beeld zijn gebracht vanwege hun relatie met hun vader. Het verhaal is onontkoombaar. Neem Britney Spears, over wiens problemen bijna altijd gesproken wordt in relatie tot haar vervreemde vader, die beroemd werd door het afdwingen van een voogdijschap waardoor bijna elk aspect van haar leven onder zijn controle kwam te staan.
Andere bekende vrouwen die over complexe relaties met hun vaders hebben gesproken, zijn Angelina Jolie, Adele, Lindsay Lohan, Miley Cyrus en Meghan Markle. Natuurlijk zijn dit beroemdheden wiens verhalen we nooit echt zullen kennen, behalve die in de krantenkoppen. Maar de verhalen die we wel horen, volgen vaak hetzelfde soort 'probleemvrouw vanwege haar vader'-narratief. Het is saai, het is nutteloos en het betekent dat we de verkeerde vragen stellen, meestal draaiend om de romantische gewoonten van deze vrouwen.
Hier zijn een paar vragen over vader-dochterrelaties die ik zelf liever zou stellen. Waarom stellen vaders hun dochters teleur, en wat is de drijfveer achter dat soort ouderschap? Wat maakt een goede vader voor een dochter, en waar zijn die rolmodellen in de popcultuur? Waarom worden vrouwen zo diep geraakt door vaderlijke verlating, en hoe kunnen ze dat overwinnen zonder hun toevlucht te nemen tot clichématige keuzes in hun liefdesleven?
Een voordeel van het concept van daddy issues is misschien wel dat het, als het goed wordt overwogen en ondervraagd, werkelijk uitstekende kunst kan opleveren. Nee, ik heb het niet over Taken, Clueless of Father of the Bride. Ik heb het over Sofia Coppola's komedie On The Rocks, Charlotte Wells' verbluffende debuutfilm Aftersun met Paul Mescal, en de ietwat voor de hand liggende tv-serie Daddy Issues met Aimee Lou Wood in de hoofdrol.
Er zijn ook tal van prominente voorbeelden in de literatuur, maar de bekendste is natuurlijk Sylvia Plath, wier vader stierf toen ze pas acht jaar oud was. Haar gedicht Daddy richt zich rechtstreeks tot hem en gebruikt een mix van gewelddadige beelden en retoriek om zijn onderdrukkende aard over te brengen. En toch benadrukt Plath haar onvoorwaardelijke liefde voor hem. Want hoe graag we het ook anders zouden willen zien, vrouwen hebben vaders nodig. En als we ze niet hebben, of in ieder geval niet de vaders die we nodig hebben, kan dat onherstelbare schade aanrichten. En die schade moet serieus genomen worden.
Dus deze Vaderdag zullen mijn gedachten bij die vrouwen zijn, die het niet verdienen om tot karikaturen gereduceerd te worden. Maar die het, naar alle waarschijnlijkheid, behoorlijk moeilijk zullen vinden, zoals ik elk jaar. Want hoewel Plath haar gedicht afsluit met de gedenkwaardige regel: 'Papa, papa, klootzak, ik ben er klaar mee', weet elke lezer met een beetje empathie dat ze er nog helemaal niet klaar mee is. Niemand van ons is dat ooit echt.
