Op maandag 20 januari, de dag van Trumps inauguratie, verscheen er in Het Parool een interview met oud-politicus en feministe Hedy D’Ancona. Als medeoprichter van de Man Vrouw Maatschappij en oprichter van feministisch tijdschrift Opzij heeft zijn een cruciale rol gespeeld bij het recht op abortus en anticonceptie. Het is een fundamenteel aspect van de emancipatie van de vrouw: lichamelijke autonomie.

Maar met de herverkiezing van Trump lijken rechten die zo lang vanzelfsprekend zijn geweest, weer aanleiding te zijn tot debat. Sinds de intrekking van Roe v. Wade in 2022, mogen staten zelf bepalen welke wetten zij hanteren op het gebied van abortus. Inmiddels is abortus in dertien staten illegaal en in vijftien staten is de toegang tot een veilige abortus beperkt. Het recht op abortus staat er niet goed voor.

Toch is vrijwel 45 procent van de stemmen van vrouwen naar Trump gegaan – het lijkt het alsof de vrouwen daar niets liever willen dan afzien van hun rechten. Is het feminisme dan… mislukt? Naar aanleiding van dit gegeven werd aan D’Ancona gevraagd of ze in al die jaren eigenlijk wel iets had bereikt. Ze antwoordt: 'Ik strijd nog steeds. Het is een kwestie van een lange adem.'

Project 2025

Een lange adem, een voorbode voor de aankomende vier jaar, al is het nog maar de vraag of het daarbij blijft. In 2023 verscheen 'Project 2025', een document van 900 pagina’s uitgebracht door conservatieve 'think tank' The Heritage Foundation. Het schetst een optimaal verloop van Trumps tweede termijn. Hoewel Trump in eerste instantie afstand nam van het manifest, is nu duidelijk dat zijn presidentschap deze richtlijnen precies zal volgen: een agressief migratiebeleid, een einde maken aan het abortusrecht en het inperken van de rechten van LHBTIQ+-personen. Wie geen rijke witte man is, zal hier een prijs voor moeten betalen.

Over Trumps eerste termijn kan luchtig gedaan worden. Het viel allemaal wel mee, hij heeft toch niet kunnen doen wat hij voor ogen had. Niets is minder waar. Aan het einde van het eerste tijdperk Trump zijn de eerste stappen gezet om in zijn tweede termijn met zo min mogelijk tegenstribbeling te werk te kunnen gaan. Door de juiste mensen de juiste posities te geven, heeft Trump het rechtssysteem naar zijn hand weten te zetten.

Roe v. Wade

In 2022 werd Roe v. Wade, waarmee het recht op abortus beschermd werd, teruggedraaid. Dit kon gebeuren doordat Trump een conservatieve meerderheid in het Hoge Gerechtshof heeft. Staten mogen nu zelf bepalen welke abortuswetgeving zij hanteren. In staten waar republikeinen een meerderheid vormen worden vrouwen hun rechten ontnomen, en is het doel om abortus te criminaliseren.

Iedereen die een abortus wil, deze uitvoert of ondersteuning biedt bij dit proces kan hierdoor wettelijk gestraft worden. De context voor de abortus doet er niet toe. Het maakt niet uit of je zwanger bent geworden door verkrachting of incest, het maakt niet uit of je voor het kind kan zorgen, het maakt niet uit of je dat kind überhaupt wil en het maakt al helemaal niet uit of jouw leven op het spel staat. In de extreemste gevallen zijn zelfs de morning after-pil en abortus-pillen illegaal en wordt de toegang tot anticonceptie beperkt. Het is jouw lichaam, maar hun keuze.

De gevolgen hiervan zijn desastreus. In Ohio werd een vrouw aangeklaagd voor moord nadat zij een in haar 22ste week een miskraam ondervond. In Indiana werd een gynaecologe vervolgd voor het uitvoeren van een abortus bij een meisje van tien, een slachtoffer van seksueel geweld. Inmiddels zijn er vijf vrouwen overleden door zwangerschapscomplicaties, omdat de levensreddende abortus niet uitgevoerd kon worden. Je vraagt je dan toch af hoe 'pro-life' het allemaal is.

De 'broligarchie'

Niet alleen heeft de Trump de rechtelijke machten in de Verenigde staten naar zijn hand gedraaid, ook de rijkste mannen van de wereld zijn nu onderdeel van Trumps team. Elon Musk (Tesla, X), Mark Zuckerberg (Meta), Tim Cook (Apple), Jeff Bezos (Amazon) en Sundar Pinchai (Google) stonden vrolijk op het podium tijdens de inauguratie.

Laten dit nou net de CEO's zijn wiens bedrijven het overgrote deel van onze toegang tot informatie voorzien. Sinds Elon Twitter overnam (en omdoopte tot X) is het al een extreemrechtse beerput waar desinformatie juist gepusht lijkt te worden, en hetzelfde lijkt te gaan gebeuren met Instagram, Facebook en andere meta-platformen nu zij factcheckers buiten spel hebben gezet. Het maakt kritisch denken het hotste accessoire van het jaar.

Nederlandse luchtigheid

Wij lijken er in Nederland nog vrij luchtig over te doen. Alsof dit normaal is. Alsof het altijd zo is geweest. Alsof het hier nooit zou kunnen gebeuren. Alsof wat in de Verenigde Staten gebeurt geen effect zou hebben op Nederland. Dat terwijl de grootste partij van Nederland het prachtig vindt hoe Trump de afgelopen weken te werk is gegaan, met veel plezier dezelfde zondebok-politiek bedrijft en hun hoofden netjes wegdraaiden toen er tijdens de inauguratie tot wel twee keer aan toe een nazi-saluut werd gebracht. Het kan hier ook gebeuren, het gebeurt al.

Met betrekking tot abortus is er in Nederland vooralsnog niet zoveel aan de hand. Vrijwel 86 procent van de bevolking is voor de mogelijkheid tot abortus. Dit is allemaal mooi en wel, totdat je je bedenkt dat in Amerika het draagvlak even groot is. Mensen zijn niet tegen abortus, maar het weegt niet zwaar genoeg om je stem erop aan te passen. Wel staat in Nederland staat abortus nog altijd nog in het wetboek van strafrecht.

Het is daarmee geen recht, maar een misdaad die toe wordt gestaan onder bepaalde omstandigheden. Dit is iets wat in de komende jaren zomaar misbruikt kan worden als we niet zorgen dat het onmiddellijk een recht wordt.

Dus… Mannen

Ik maak mij niet zo’n zorgen over de mening over abortus in Nederland, het grootste deel van het land is immers voor. Wel maak ik mij zorgen om de laksheid waarmee over emancipatoire zaken wordt gesproken en seksisme makkelijk wordt weggewuifd door andere mannen, ongeacht of zij het er mee eens zijn.

Het biedt ruimte aan steeds extremere standpunten. Misschien is abortus nog altijd populair, maar misogynie lijkt weer steeds normaler te worden. Bovendien hadden we in 2022 de hoogste femicide cijfers van Europa, dus zo toppie gaat het nou ook weer niet.

Uit ervaring weet ik dat – ongeacht hoe rustig ik blijf, hoe sterk mijn argumenten zijn – mijn boodschap altijd beter wordt ontvangen als deze door een man wordt betoogd. Het is dus aan mannen om zich harder uit te spreken. Dit betekent niet dat je vrouwen ervan hoeft te overtuigen dat je aan hun kant staat, laat het zien door je vrienden aan te spreken. Laat zien dat mannelijkheid zich niet kenmerkt door onderdrukking maar door vrijheid. Dat vinden jullie toch zo belangrijk?

Over twee maanden krijgt mijn beste vriendin een baby. Het wordt een meisje. Ik maak me zorgen omdat ik niet weet in welke wereld dit meisje gaat opgroeien. Ik weet niet of haar rechten wordt uitgebreid of ingeperkt. Eén ding weet ik zeker: dit meisje zal opgroeien met een vader die haar beschermt, niet door haar op te sluiten maar door te vechten voor haar vrijheid. Haar vader zal haar liefhebben, echt onvoorwaardelijk liefhebben. Mijn moeder heeft ook zo’n vader voor mij uitgekozen. Niet alleen staat hij altijd voor mij klaar, hij staat ook altijd aan mijn kant. Dat is pas mannelijk.