Vandaag, op 5 november, gaan de Amerikanen naar de stembus om hun nieuwe president te kiezen – wordt het Kamala Harris of toch weer Donald Trump? Dit is alles wat je moet weten over Kamala Harris.
‘Hoop is een comeback aan het maken,’ zei Michelle Obama tijdens de Democratische conventie in augustus en de dag erna riep de zwarte dominee Al Sharp op het podium: JOY JOY JOY!
Yes she can, is het overwegende gevoel sinds Kamala Harris zichzelf als kandidaat in de presidentsrace gooide nadat Joe Biden zich terugtrok op 21 juli. Er was misschien vijf minuten getwijfeld – wat hadden we eigenlijk van haar gezien als vicepresident, moeten we wel een vrouw naar voren schuiven en een vrouw van kleur bovendien – en vervolgens gingen een voor een alle Democraten achter haar staan: Biden, Jimmy Carter, de Clintons, de Obama’s.
En het volk volgde: in de eerste 24 uur haalde ze voor haar campagne al 81 miljoen dollar op aan donaties, wat ruim een week later was uitgegroeid tot 310 miljoen (ter vergelijking: Trump haalde in de hele maand juli 47,5 miljoen dollar op) en inmiddels tot meer dan een miljard.
En dan zijn er natuurlijk de celebrity’s, van Charli XCX, Pink en Megan Thee Stallion tot de Clooneys, en zelfs een aantal Republikeinse kopstukken verklaarden op haar te gaan stemmen. Beyoncé doneerde niet alleen miljoenen maar ook het nummer Freedom en Taylor Swift gaf als childless cat lady supreme haar onvoorwaardelijke steun direct na het eerste en enige debat tussen Harris en Trump.
Hoop
Wat een vibe shift. Joe Biden is uit, Kamala Harris is in en een tweede ambtstermijn van Trump lijkt zelfs na de aanslag op zijn leven niet meer onvermijdelijk. De leus ‘We are not going back’ ontstond bijna per toeval tijdens Harris’ eerste speech, toen het publiek die zin spontaan begon te herhalen en scanderen. Van de angst dat de Democraten het met een kandidaat moesten doen die eruitzag alsof hij elk moment dood kon neervallen was het daar opeens: hoop. Hoop die deed terugdenken aan de campagne van Obama in 2007. Hoop voor de toekomst, hoop op een eerste vrouwelijke president, hoop dat de Democraten opnieuw Trump zouden kunnen verslaan.
Het is een blije campagne tegenover een boze campagne. Bij de rally’s van Harris zie je mensen lachen en dansen – een schril contrast met Trumps grimmige bijeenkomsten, waar zijn fans moeten luisteren naar duistere dystopische complotten, kinderachtige bijnamen en scheldpartijen, en onsamenhangende verhalen over Hannibal Lecter. Of ze zien hem meer dan een half uur op het podium wiegen op random muziek. Al die blije gezichten zijn moeilijk te handelen voor een man die niet weet wat joy is en die geobsedeerd is met crowd sizes.
Hoe de verkiezingen ook zullen aflopen (en ja, we winden er geen doekjes om: we hopen toch echt op de eerste Madam President in de Amerikaanse geschiedenis), laten we het nog eens op een rijtje zetten: wie is Kamala Harris?
De paplepel
Waar ze vandaan komt vertelde ze zelf in haar acceptatiespeech tijdens de conventie. Ze is een kind van migranten: haar moeder Shyamala Gopalan was een bioloog van negentien jaar toen ze van India naar Californië vertrok voor een studie endocrinologie. De bedoeling was dat ze na haar opleiding terug naar India zou gaan om te trouwen met de man die haar traditionele familie voor haar had uitgezocht.
Maar ze ontmoette Donald Harris, een student ontwikkelingseconomie uit Jamaica, tijdens een studiegroep over Afro-Amerikaanse schrijvers. De twee werden verliefd, trouwden en kregen twee dochters: Kamala (1964), wat lotus betekent en een andere naam is voor de hindoegodin Lakshmi, en Maya (1966). Het huwelijk hield niet heel lang stand; na diverse verhuizingen ging Shyamala met haar twee dochters in 1970 terug naar Californië en het stel scheidde een jaar later toen Kamala zeven was.
In haar acceptatiespeech verhaalde Kamala over de bemoedigingen van beide ouders: ‘Mijn moeder zei altijd: “Blijf dichtbij.” Maar mijn vader zei lachend: “Ren, Kamala, ren. Wees niet bang. Laat niets je tegenhouden.” Vanaf mijn vroegste jeugd leerde hij me om onbevreesd te zijn.’
Van haar moeder leerde ze om niet over onrecht te klagen, maar om er iets aan te doen. ‘En doe nooit iets half-assed!’
De vrienden van haar moeder zaten in de burgerrechtenbeweging, haar moeder had zelfs Martin Luther King ontmoet in 1967, dus die idealen kreeg ze ook met de paplepel ingegoten: ze deed letterlijk in de kinderwagen al mee aan protestmarsen.
Het artikel loopt verder onder de foto.
Levenswerk
Moeder Shyamala belandde als onderzoeksarts in Montreal en daar ging Kamala naar de middelbare school en college. Ze vervolgde haar opleiding aan Howard University in Washington DC, een van oorsprong zwarte universiteit. Ze studeerde af in 1986 in politicologie en economie, ging rechten studeren in San Francisco en studeerde daar drie jaar later af. Een lekker brede academische vorming dus, ideaal voor een politicus.
Kamala maakte als advocaat snel carrière, met vele ‘eerste keren’. Ze is niet alleen de eerste vrouwelijke en eerste Afro-Amerikaanse en eerste Indiaas-Amerikaanse vicepresident, ze was de eerste vrouw van kleur die gekozen werd tot officier van justitie in San Francisco (2002-2011), de eerste vrouwelijke procureur-generaal van Californië (2011-2017) én de eerste vrouwelijke senator van kleur van Californië (2017-2021).
Zelf zegt ze over haar carrière: ‘Dit is een van de redenen waarom ik officier van justitie ben geworden (…), omdat ik geloof dat iedereen recht heeft op veiligheid, waardigheid en rechtvaardigheid. Van de rechtbank tot het Witte Huis, dat is mijn levenswerk geweest.’
Ze had te maken met zware zaken als moord en seksueel geweld, maar ook met zichzelf verrijkende banken. En dat is natuurlijk makkelijke ammunitie tegen Donald Trump: een voormalig officier van justitie tegen een veroordeeld crimineel voor, onder andere, fraude en seksueel geweld.
Kritiek
Natuurlijk was en is er ook kritiek. Zo is er de relatie van twee jaar die ze als 29-jarige had met de dertig jaar oudere Willie Brown, de latere burgermeester van San Francisco. Dankzij hem kreeg ze toegang tot de politieke en culturele elite van San Francisco en hij gaf haar onder andere een positie bij de California Medical Assistance Commission. ‘Als jij gevraagd zou worden voor een commissie die medische zorg reguleert, zou jij dan nee zeggen,’ zei Harris een aantal jaren later tegen SF Weekly. Ze noemt de relatie ‘een albatros die om mijn nek hangt’ omdat het al jaren tegen haar gebruikt wordt en er gesuggereerd wordt dat ze zich naar de top geneukt heeft – het bekende seksistische cliché.
Artikel loopt verder onder de foto.
Er was kritiek op beleid dat ze voerde, onder andere op de manier waarop ze misdaad probeerde te voorkomen. Omdat een meerderheid van daders en slachtoffers van moord chronische spijbelaars op school bleken te zijn, wilde ze de ouders van kinderen die meer dan vijftig dagen van school verzuimden verantwoordelijk stellen en straffen. Verzuim ging drastisch omlaag, maar degenen die vervolgd werden waren meestal de arme, zwarte families. Ook werd haar ‘flipfloppen’ verweten op alle belangrijke issues, al noemden haar voorstanders dat liever ‘pragmatisch’.
En dan is er de kritiek dat ze zo onzichtbaar was als vicepresident. Ze had als officier van justitie en politicus meestal de publieke opinie meegehad, maar nu werd ze de minst gewaardeerde VP ooit. Nu kleeft dat ook aan de baan, vicepresidenten hebben een hoog profiel maar dragen feitelijk nauwelijks enige verantwoordelijkheid. Zoals de fictieve vicepresident Selina Meyer (Julia Louis-Dreyfus in de onvolprezen televisieserie Veep) het ooit omschreef: een vicepresident is ‘ontklauwd, ontdaan van tanden, gecastreerd, gekneveld en opgesloten in een verlaten kolenmijn.’ Biden zadelde haar ook op met een paar ondankbare rotklussen, waaronder ‘iets doen’ aan de stroom ongedocumenteerde migranten uit midden-Amerika.
Artikel loopt verder onder de foto.
Abortus en lhbti+
Allemaal niet ideaal voor een nieuwe presidentskandidaat, zou je denken. En dan was ze nog een vrouw ook. Maar wat dat betreft heeft ze de tijd mee: het is geen 2016 meer, toen aanhangers van Hillary Clinton zich verscholen in geheime Facebookgroepen als Pantsuit Nation.
De dag nadat Trump geïnaugureerd werd was er de grootste demonstratie in de Amerikaanse geschiedenis, de Women’s March on Washington, geboren onder andere uit de angst dat hij aan vrouwenrechten zoals het recht op abortus zou tornen en tegen zijn algehele vrouwenhaat (‘grab ’em by the pussy’). Al dan niet met pussyhats op marcheerden er op 21 januari 2017 470.000 vrouwen en hun allies naar het Capitool in Washington. In heel Amerika deden er naar schatting 4,6 miljoen mensen mee aan protestmarsen en wereldwijd gingen er zeven miljoen mensen de straat op in 81 verschillende landen, waaronder ook Nederland waar drieduizend mensen zich op het Amsterdamse Museumplein verzamelden.
De angst kwam uit. Wat niet voor mogelijk werd gehouden gebeurde: het recht op abortus, dat was bevochten in de zaak Roe v. Wade in 1973, werd teruggedraaid en 24 staten verboden abortus en vier staten verboden het na zes weken. Het besluit reikt veel verder dan simpelweg een verbod: het betekent in de praktijk ook dat artsen geen curettage na een miskraam durven uitvoeren of een miskraam verder op gang durven helpen, met alle gevolgen van dien voor de gezondheid van vrouwen.
Trump dreigt nu nog verder te gaan met een landelijk verbod op abortus en op wellicht sommige voorbehoedmiddelen, en zijn beoogde vicepresident J.D. Vance wil zelfs hulp om juist zwanger te raken zoals ivf verbieden.
Het werd meteen een van de speerpunten van de campagne van Kamala Harris: abortus moet weer een recht worden. Om dat onderwerp zo nadrukkelijk naar voren te halen, en bijvoorbeeld ook haar inzet voor lhbti-rechten is dapper: de extreem-christelijke stem is altijd een belangrijke factor in de verkiezingen.
Fris en vrouwelijk
Op dit moment ligt Harris een beetje voor in alle peilingen, maar dat zegt niks: de schrik van 2016 zit er nog altijd in, toen Trump dankzij het kiesmannenstelsel toch won van Hillary Clinton. Wellicht een reden waarom er nu niet gehamerd wordt op de mogelijkheid van een eerste vrouwelijke president.
Kamala heeft wat dat betreft ook de wind mee: sinds 2017 is er door de MeToo-beweging flink geschud aan de traditionele macht van de witte man en na de zomers van Barbie, Beyoncé en Taylor Swift is female power geen vies begrip meer, maar wordt het juist gevierd. Vance’ persoonlijke aanval dat Harris een ‘kinderloos kattenvrouwtje’ is, terwijl ze stiefmoeder is van de twee kinderen van haar echtgenoot Doug Emhoff, Cole en de überhippe Ella, zorgde ervoor dat een leger aan ‘kattenvrouwtjes’ gemobiliseerd werd, met de al genoemde Taylor Swift voorop.
Zelfs de Republikeinse Sarah Huckabee Sanders, Trumps voormalige perschef, gooide het haar onlangs nog voor de voeten: omdat Kamala geen ‘moeder’ is zou ze niet weten wat bescheidenheid is. Kamala’s snedige reactie: waarom zou je als vrouw bescheiden moeten zijn?
Vrouw-zijn lijkt niet lang bagage maar een voordeel: het versterkt de tegenstelling tussen de stokoude mannen en hun antieke denkbeelden en de frisse wind die Kamala wil zijn.
En ze doet het allemaal in stijl: ze blijft trouw aan haar kleurige pakken, met Chloé als favoriet, zonder dat ze er stijf of mannelijk uitziet. Het is meer: ik heb een lekker uniform gevonden waarover ik verder niet hoef na te denken en dat niet afleidt van mijn boodschap.
‘Onze campagne is niet een gevecht tegen Donald Trump,’ zei ze tijdens een van haar eerste speeches. ‘Onze campagne is een gevecht voor de toekomst.’ Moge hoop inderdaad een comeback maken. We are not going back!
