Anticonceptie die net zo simpel is als het slikken van een pil, zou in de nabije toekomst beschikbaar kunnen zijn voor mannen. YCT-529, een hormoonvrije anticonceptiepil voor mannen, is inmiddels klinisch getest bij mensen nadat de werking ervan bij dieren is bewezen.

Kun je het slikken van de pil straks aan je vriend overlaten?

'Dit is echt de eerste keer dat een niet-hormonaal anticonceptiemiddel voor mannen klinisch wordt getest', aldus Gunda I. Georg, die onderzoek doet naar YCT-529 en directeur is van het Institute for Therapeutics Discovery and Development aan de Universiteit van Minnesota. 'Het is heel spannend om te zien dat dit werkelijkheid kan worden.'

Gezien het feit dat dit een experimenteel medicijn is en belangrijke factoren zoals de spermakwaliteit meetellen, is het terecht om een ​​paar vragen te stellen. Dit is wat het onderzoek tot nu toe heeft aangetoond, plus waarom Georg denkt dat dit medicijn over een paar jaar op de markt kan zijn als alles goed gaat.

Wat heeft het onderzoek aangetoond?

Het onderzoek, dat werd gepubliceerd in Communications Medicine, analyseerde de impact van YCT-529 op mannelijke primaten en muizen. In de muizenstudie ontdekten de onderzoekers dat het medicijn tijdelijke onvruchtbaarheid veroorzaakte en 99 procent effectief was in het voorkomen van zwangerschappen binnen vier weken nadat de muizen begonnen waren met het innemen van het medicijn. Bij primaten vermindert YCT-529 het aantal zaadcellen binnen twee weken. Het medicijn had ook geen bijwerkingen in beide groepen.

De resultaten 'leggen de basis' voor klinisch onderzoek bij mensen, schreven de onderzoekers in de conclusie van het onderzoek.

Hoe werkt de pil?

Hier wordt het wat technisch, maar deze pil is een medicijn dat een retinoïnezuurreceptor-alfa (RAR-alfa)-remmer wordt genoemd. Het verhindert de spermaproductie door de toegang tot vitamine A te blokkeren, een beproefde manier om het aantal zaadcellen te verminderen.

'Het medicijn vermindert het aantal zaadcellen dat een man produceert. Wanneer we het medicijn vervolgens stopzetten, normaliseert het aantal zaadcellen zich weer', legt Georg uit. 'De vitamine A-route is niet bepaald nieuw', zegt Philip Werthman, uroloog en directeur van het Center for Male Reproductive Medicine and Vasectomy Reversal in Los Angeles, Californië. 'Maar door deze receptor uit te schakelen, stopten ze ook de spermaproductie. Dat is volkomen logisch.'

Dit is een belangrijke factor om te benadrukken: beide diersoorten kregen hun volledige vruchtbaarheid terug nadat ze stopten met het medicijn, hoewel de tijdlijnen verschilden. Bij muizen herstelde het sperma zich volledig binnen zes weken; bij niet-menselijke primaten was het binnen 10 tot 15 weken terug.

Georg zegt dat onderzoekers geen paringsonderzoeken bij apen kunnen doen, maar ze hebben wel spermatellingen uitgevoerd voor, tijdens en nadat de dieren het medicijn hadden ingenomen, en vonden vergelijkbare resultaten als bij het muizenonderzoek.

'Dat leverde echt goed bewijs op dat het medicijn effectief en omkeerbaar zou zijn bij mensen', zegt ze.

Wat is er nog meer te vinden op het gebied van anticonceptie voor mannen?

Je hebt waarschijnlijk wel wat basiskennis over mannelijke anticonceptie, maar een samenvatting kan geen kwaad. Op dit moment zijn er slechts twee anticonceptiemethoden voor mannen goedgekeurd door de Food and Drug Administration (FDA): condooms en vasectomie.

Maar er worden momenteel andere opties onderzocht, waaronder een hormonale gel die de spermaproductie blokkeert. Het onderzoek naar anticonceptiemethoden voor mannen is echter niet vlekkeloos verlopen. In 2016 stopte de Wereldgezondheidsorganisatie een fase 2-onderzoek naar een hormonale injectie om het aantal zaadcellen te verlagen, nadat een onafhankelijk onderzoekspanel had vastgesteld dat deze te veel bijwerkingen had.

Wat nu?

Volgens Georg zijn klinische proeven met YCT-529 bij mensen in december 2023 van start gegaan. In de eerste proef werden de veiligheidsgegevens bekeken om te zien of er bijwerkingen waren – 'er waren er geen bij de 50 mannen', zegt Georg.

Nu onderzoekt het onderzoeksteam hoe effectief het medicijn is bij mannen en willen ze bevestigen dat de impact op het aantal zaadcellen omkeerbaar is. Het kan lang duren voordat een medicijn door de FDA wordt goedgekeurd, maar Georg hoopt dat het proces voor dit medicijn iets sneller zal verlopen, gezien de duidelijke resultaten.

'We kunnen gemakkelijk zien of het aantal zaadcellen afneemt en of het weer normaal wordt', zegt ze. 'Je kunt het veel gemakkelijker monitoren dan bij sommige andere behandelingen voor bijvoorbeeld een chronische ziekte, om te zien of het wel of niet werkt bij een bepaalde dosis.'

Georg wijst erop dat er veel belangstelling is voor haar onderzoek, en ze is er helemaal voor. 'Mannen nemen contact op om deel te nemen aan de klinische proeven. Er is veel interesse en enthousiasme', zegt ze.

'Steeds meer mannen willen zelf de verantwoordelijkheid nemen voor anticonceptie, zonder per se een vasectomie of een andere vorm van permanente sterilisatie te ondergaan', zegt Werthman. 'Er is eigenlijk geen tijdelijke anticonceptie voor mannen, behalve condooms. Dit opent een heel nieuwe mogelijkheid.'