Waar denk je als eerste aan als je het woord licht hoort? Het is waarschijnlijk iets met een positieve associatie, zoals de uitdrukking 'het licht zien', bijvoorbeeld, of de spreekwoordelijke gloeilamp die boven het hoofd van een tekenfilmfiguur verschijnt als er een briljant idee opkomt.
Misschien is het de helderheid van een warme zomerdag. Het punt is dat we licht over het algemeen als goed, veilig en zelfs troostend beschouwen. Maar als het om onze huid gaat, zijn de zaken wat ingewikkelder (misschien wel veel ingewikkelder).
De invloed van licht op onze huid
Het is algemeen bekend dat veel van de cellen in onze dermis en epidermis, de fibroblasten die verstevigend collageen produceren en de melanocyten die beschermend pigment produceren reageren op talloze golflengtes van licht. In sommige gevallen is het een reactie die we willen: dermatologen gebruiken licht al jaren therapeutisch, voor medische en esthetische doeleinden. Op andere momenten, bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van een pijnlijke verbranding of huidkanker, kan licht een uitgesproken negatief effect hebben.
Een tijdje was het 'hoe' van dit alles een beetje onduidelijk. Maar in de afgelopen tien jaar begonnen wetenschappers meer te begrijpen over deze fascinerende cascade. Een van de meest interessante ontdekkingen is dat opsinen, een klasse van lichtgevoelige eiwitten die zich in de staafjes en kegeltjes van onze ogen bevinden en een belangrijke rol spelen in ons zicht, ook in de huid aanwezig zijn.
Er wordt nu aangenomen dat deze opsinen, geactiveerd door licht, rechtstreeks communiceren met bepaalde huidcellen, waardoor ze worden aangezet tot wat ze doen, zegt dermatoloog Ava Shamban. Neem keratinocyten, die ongeveer 90 procent van de cellen in onze opperhuid uitmaken en verantwoordelijk zijn voor wondgenezing in de huid. Ze herbergen vijf verschillende soorten opsinen, zo bleek uit een onderzoek, en onderzoekers geloven dat bepaalde golflengten van licht deze opsinen kunnen activeren, die de keratinocyten vertellen wanneer ze het DNA-herstel- en celdelingsproces in een hogere versnelling moeten zetten.
Een ander mogelijk doel: 'Het lijkt erop dat opsinen melanocyten signaleren om meer melanine aan te maken als reactie op blootstelling aan UV', zegt Shamban.
Naarmate we meer leren over hoe licht, in al zijn golflengten, bijdraagt aan veel van de meest basale taken van de huid, wordt de tweedeling tussen de positieve en negatieve effecten op onze buitenste laag nog interessanter – en verwarrender. Maar terwijl de wetenschap nog steeds achterloopt op het hoe en waarom, zijn er enkele basiswaarheden die je kunnen helpen bij het vinden van een stevigere, stralendere, gezondere teint.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Al het licht dat je kunt zien (of niet)
Laten we overstappen op een leuke natuurkundeles. Licht bestaat op een elektromagnetisch spectrum van golflengten die worden gemeten in nanometers. Die tussen 200 en 400 nanometer vormen het onzichtbare spectrum, waartoe ook de ultraviolette straling van de zon behoort. Golflengten tussen ongeveer 400 en 800 nanometer vormen het zichtbare lichtspectrum, zegt Anar Mikailov, dermatoloog. Zichtbaar licht (wat wordt uitgezonden door een TL-lamp of een van die trendy LED-gezichtsmaskers die je misschien overal op social media ziet) kan belangrijk zijn voor sommige mensen – we zullen zo vertellen wie – maar UV-straling 'is relevant voor iedereen, omdat we weten dat het cumulatief veel schade kan aanrichten in termen van zichtbare huidveroudering en de ontwikkeling van huidkanker', zegt Mikailov.
Er zijn drie vormen van UV-licht die door de zon worden gegenereerd: UVA, UVB en UVC (UVC wordt zelden besproken, omdat het nooit bij ons terechtkomt). Slechts vijf procent van het UV-licht dat het aardoppervlak raakt, is UVB. De overige 95 procent is UVA.
En hoewel je waarschijnlijk bekend bent met de niet zo prettige manieren waarop blootstelling aan UV-straling de huid kan aantasten (collageen beschadigen, huidverkleuring veroorzaken en bijdragen aan huidkanker), gebruiken dermatologen het ook op een gecontroleerde manier om huidaandoeningen zoals psoriasis, eczeem en vitiligo te behandelen. Deze behandelmethode staat bekend als fototherapie en experts begrijpen niet helemaal hoe het werkt.
'Het primaire mechanisme [van UV-therapie, red.] lijkt de ontstekingsremmende werking te zijn', zegt Shari Lipner, universitair hoofddocent klinische dermatologie van het New York Presbyterian Hospital/WeillCornell Medical Center. Het is een paradox (hoe kan iets dat zo gevaarlijk is voor de huid ook nuttig zijn?), maar wel een die gemakkelijk te verklaren is: UV-therapie is dosisafhankelijk, zegt Lipner.
'We kunnen de hoeveelheid afgegeven energie en de tijd die eraan wordt besteed, controleren, dus het is heel precies', zegt ze. 'Over het algemeen ligt een patiënt er seconden tot minuten in, niet uren.' Dat is heel anders dan een dag op het strand doorbrengen of een paar minuten onder de zonnebank, waar je langere tijd wordt blootgesteld aan een onnauwkeurig bereik van onzichtbaar licht. Het is ook vermeldenswaardig dat, met de opkomst van alternatieve behandelingen, zoals voorgeschreven medicijnen zoals biologische middelen, fototherapie met UV minder gebruikelijk wordt. (Onze experts benadrukken dat het nog steeds een risico op huidkanker met zich meebrengt.)
Om deze reden blijft de American Academy of Dermatology aanbevelen om zonnebanken te vermijden – wat de moeite waard is om te herhalen, gezien de alarmerende toename in gebruik onder Gen Z – en om zonnebrandcrème met een breed spectrum te smeren (wat betekent dat het ingrediënten bevat die de huid beschermen tegen het volledige spectrum van onzichtbaar licht) met een SPF van ten minste dertig.
Rood (en blauw en groen) zien
Aan de andere kant van het spectrum bevindt zich zichtbaar licht. En de recente verspreiding van LED-maskers, wands en andere apparaten voor thuisgebruik betekent dat je waarschijnlijk meer bekend bent met deze golflengtes dan je je realiseert, ook al is het alleen maar omdat je de hightech-tools op Instagram hebt gezien.
De populairste vormen zijn rood licht en blauw licht, en beide worden ook door dermatologen gebruikt bij fototherapie om aandoeningen zoals acne te behandelen. 'Blauw licht dringt ongeveer een millimeter door in de huid, waar het wordt geabsorbeerd door moleculen genaamd porfyrines die aanwezig zijn in acne-veroorzakende bacteriën', zegt dokter Shamban. 'Eenmaal in deze porfyrines zorgt het licht er in feite voor dat de bacteriën exploderen, waardoor hun aantal drastisch afneemt.' Cool, toch?
Rood licht dringt daarentegen nog dieper door, zegt Shamban, en gaat twee tot drie millimeter de huid in. 'Rood licht wordt geabsorbeerd door porfyrines in de mitochondriën van huidcellen, wat de energieproductie in de fibroblasten stimuleert om meer collageen te produceren', legt ze uit. Het lijkt dus misschien een no-brainer om te investeren in een trendy hulpmiddel voor thuistherapie met rood licht, maar onze experts willen dat je even nadenkt voordat je dat geld uitgeeft.
De vijf beste lichttherapielampen voor een seizoensgebonden depressie >
Een van de krachtigste en meest effectieve vormen van licht is laser, die artsen gebruiken om de huid te vernieuwen (zoals in het geval van Fraxel), ongewenste haren te verwijderen en puistjes te behandelen (AviClear was de eerste anti-acne-laser in zijn soort, een paar jaar geleden goedgekeurd). In tegenstelling tot de vormen van zichtbaar en onzichtbaar licht die hier worden besproken, ligt de kracht van lasers in hun precisie.
'Lasers gebruiken een heel specifieke golflengte van licht, in plaats van een brede golflengte', zegt dermatoloog Shari Lipner. 'Als we bijvoorbeeld gebroken bloedvaten behandelen, zouden we een golflengte van 595 nanometer gebruiken. We weten precies wat we aanpakken en wat de bijwerkingen zijn.'
Dat komt omdat de maskers en wands die je voor thuisgebruik kunt kopen, verschillen van de apparaten die je in de praktijk van een dermatoloog tegenkomt. 'De golflengte zelf is misschien vergelijkbaar, maar de output – het vermogen, de intensiteit – is niet gelijkwaardig', zegt dermatoloog David Kim. 'Zelfs een merk als Omnilux, dat maskers voor thuisgebruik verkoopt, maakt aparte apparaten voor medische praktijken.'
Onderzoek toont aan dat roodlichttherapie in de praktijk de toon en textuur van de huid kan verbeteren, maar de American Academy of Dermatology waarschuwt dat 'het moeilijk is om te weten hoe effectief apparaten voor thuisgebruik zijn.' Kortom: we hebben meer onderzoek nodig. Dat gezegd hebbende, zijn onze experts optimistisch over het gebruik van roodlichttherapie thuis als aanvullende behandeling op procedures op de praktijk.
En Mikailov moedigt zijn patiënten met haarverlies vaak aan om lichttherapie met een laag niveau te gebruiken, waarvan onderzoek suggereert dat het haarzakjes in de dermis in de anagene fase (groeifase) kan brengen.
'Als je de resultaten vergelijkt van mensen die deze apparaten gebruiken met mensen die dat niet doen, is er een verschil, en een verschil dat in verschillende onderzoeken is gerepliceerd', zegt hij.
En dat brengt ons terug bij onze oorspronkelijke vraag: hoe kan iets zowel goed als slecht zijn voor onze huid? Het antwoord is net zo tijdloos als een prachtige zonsondergang: alles met mate. Wees niet bang voor een mooie dag op het strand; bescherm jezelf gewoon goed. Doe je huiswerk als je wil investeren in een luxe LED-lichtmasker, maar verwacht geen wonderen (en laat je acne-recept of actuele retinoïdecrème niet vallen).
Natuurlijk blijven er nog veel vragen onbeantwoord, maar wetenschappers komen dichter bij het achterhalen van hoe het allemaal werkt. En hoewel de connectie tussen licht en huid misschien nog wat vaag is, is het wel duidelijk. 'Ze gaan samen als liefde en huwelijk', zegt Shamban.
